Wszystko o pędzlach artystycznych

Pędzle składają się z trzech najważniejszych elementów - uchwytu, skuwki, włosia. Najważniejszym wyznacznikiem przy wyborze pędzla jest rodzaj włosia, każde z nich charakteryzuje się innymi cechami przystosowanymi do danej techniki malarskiej. Istnieje kilka podstawowych rodzajów włosia używanego do produkcji pędzli artystycznych.

RODZAJE WŁOSIA

Kolinsky - sobolowy

Ekskluzywny pędzel najwyższej jakości. Jego nazwa myląco może nawiązywać do włosia uzyskiwanego z sobola. Pochodzi jednak ze zwierzątka, odmiany norki z rodziny łasicowatych zamieszkałych w określonym obszarze Syberii, którego ogon tworzy warstwę niepowtarzalnej jakości. Jest to najbardziej powszechny w użyciu pędzel w technice akwareli ze względu na jego elastyczność i gładkość. Długi, stożkowy, z cienką końcówką, włosie, które posiada uwalnia kolor bardzo delikatnie. Pędzle z serii Kolinsky służą użytkownikom na lata.

Czerwony soból

Włosie uzyskiwane z rodziny łasicowatych o czerwonym kolorze. Włosie o mniejszej wartości niż wcześniej, bardzo dobra jakość przez co może być tańszą alternatywą do droższych pędzli Kolinsky. Idealny do techniki akwareli, gdyż doskonale absorbuje farbę. Wykorzystywany jest również w malarstwie temperowym, akrylowym i do wykonania drobniejszych szczegółów w malarstwie olejnym.

Włosie wole/bawole

To włosie w czarnym lub brązowym kolorze jest bardzo elastyczne, wytrzymałe i ekonomiczne. Te cechy sprawiają, że jest używane w niemal wszystkich technikach malarskich. Brakuje mu jedynie dobrej końcówki, dlatego jest najbardziej użyteczne w pędzlach płaskich.

Syntetyczne włókna

To włosie, wykonane jest z włókien poliestrowych, posiada cechy podobne do włosia z woła ale jego koszt jest znacznie niższy. Bardzo zwężone i elastyczne, ma wielką zdolność do zatrzymywania koloru i wody, jest też bardzo odporne na zużycie. Tradycyjnie najkorzystniejsze dla malarstwa olejnego. Jakość osiągnięta w produkcji tych pędzli sprzyja ich rozpowszechnianiu i wykorzystywaniu, z wielką korzyścią dla ochrony świata zwierzęcego.

Włosie wiewiórcze

Włosie najwyższej jakości, elastyczne i sprężyste. Uzyskiwane z ogonów wiewiórek szarych , najbardziej pożądane w liternictwie i pospolitych brązowych do malarstwa akrylowego i nie tylko.  Pędzel  z tym włosiem ma doskonałą przyczepność koloru. Używany głównie farbami olejnymi i akrylowymi.

Włosie kucyka

Miękkie ale mocne, pozyskiwane ze zwierząt co najmniej dwuletnich. Często mieszane z innym włosiem dla niedrogich farb wodnych. Pędzlom tym brakuje pamięci, co oznacza że nie wróci do punktu pociągnięcia pędzlem.

Włosie wielbłądzie

Nie pochodzi z wielbłądów jakby można było przypuszczać sugerując się nazwą. Najczęściej jest używane do pędzli piśmienniczych. Złożone z włosia wiewiórczego, koziego, wolego, lub jako mieszankę różnych włosi w zależności od przeznaczenia i pożądanej miękkości i kosztu pędzla. Włosie wielbłądzie podobnie jak kucyka nie powróci do punktu pociągnięcia pędzlem. Przeznaczone do techniki akwareli i liternictwa.

Świńska włosie / Szczecina naturalna

Uzyskane w wieprzy z kilku części świata. Włosie jest niepodobne do żadnego innego naturalnego przez to że formuje się w kształcie litery „V” i zwykle mają naturalną krzywą. Posiadają naturalną odporność na przetarcia i rozprzestrzeniają bardzo gładko i równomiernie wszystkie średnio gęste farby. Odznaczają się również wysoką higroskopijnością dzięki czemu polecane są zwłaszcza do malowania farbami, emaliami i lakierami produkowanymi na bazie rozpuszczalnika. Wybór tego pędzla zaleca się szczególnie do malarstwa olejnego, jest to tańsza alternatywa dla dobrej jakości miękkości włosia.

Borsucze

Idealne włosie do mieszania farb olejnych. Pochodzi z wielu zakątków świata i jest najbardziej dostępnym z możliwych o bardzo dobrej jakości. Sierść borsuka jest najgrubsza na końcówce włosia i stosunkowo cienkie u nasady, dzięki czemu ma charakterystyczny "puszysty" wygląd.

Typy włosia pędzli i ich użycie

Kolejnym elementem wyboru jest rączka. Profesjonaliści preferują uchwyty z wysokiej jakości drewna, które jest powszechnie malowane lun lakierowane. Dobry pędzel zdaniem malarzy powinien być dobrze wyważony, co jest bardzo istotne przy użyciu pędzli o większym rozmiarze. Z takim pędzlem artysta z powodzeniem może pracować kilka godzin bez zmęczenia ręki.

W zależności od użycia, pędzel może być krótki w zastosowaniu do prac małych i średnich rozmiarów ( akwarela, renowacje, hobby) lub długi do prac większych rozmiarów lub bardziej ogólnie przy sztalugach ( malarstwo olejne, akrylowe, temperowe).

Oprócz pędzli z drewnianą rączką stosuje się tańsze zamocowane w plastikowych trzonkach. Są bardzo efektowne i mają stosownie niższą cenę, co dla początkującego artysty jest ważnym czynnikiem, gdyż w swoim zastosowaniu nie są dużo gorsze niż pędzle z drewnianą rączką.

Jak rozpoznać dobry pędzel?

Tanie pędzle wykonane są ze szczeciny o różnych długościach włosia. Jeśli różnica ta oscyluje w granicach milimetra, taka różnorodność jest wręcz zalecana. Farba lepiej się rozprowadza na nierównych powierzchniach. Jeżeli jednak włosie przekracza te wymiary to oznacza, że nieuczciwy producent wypełnił pędzel dużo tańszym krótszym włosiem i pędzel będzie gorzej rozprowadzał farbę. Istotnym elementem jest też dobór grubości przekładek, które tworzą w naturalny sposób w szczecinie zbiorniczek  na farbę. Jeśli pędzel zawiera mało szczeciny nie będzie dobrze malować, zwłaszcza jeśli zależy nam na nie powtarzaniu każdego pociągnięcia pędzlem.

Watro również zwracać uwagę na skuwkę, musi być zawsze z niklowanego mosiądzu lub złota aby uniknąć tworzenia się rdzy. Skuwki wykonane ze zwykłej blachy bardzo szybko rdzewieją, zwłaszcza przy użyciu dobrej jakości farb akwarelowych przenosząc rdzę na obraz.

Co świadczy o dobrej jakości pędzla?

Końcówki włosia powinny być rozdwojone, patrząc pod światło powinniśmy rozpoznać czy dotyczy to większości włosia, jeśli tak mamy gwarancję, że pędzel będzie dobrze utrzymywać farbę. Powinna również zostać zachowana równowaga pomiędzy grubością włosia przy skuwce a na czubku. Z pędzla nie powinny również wypadać pojedyncze włosia, gdyż grozi to pozostawieniem ich na obrazie w trakcie malowania. W celu sprawdzenia należy część pracującą przeczesać mocno ręką sprawdzając czy pędzel jest dobrze sklejony. Szczecina powinna być miękka i zarazem sprężysta.

KSZTAŁT PĘDZLA I JEGO ZASTOSOWANIE

Nazwa / Kształt	Opis	Użycie	Media	Włosie
Okrągły	Okrągła skuwka, okrągły lub spiczasty czubek. Dostępne w wielu rozmiarach, długościach i rodzajach.	Szczegóły, wypełnienia, retuszowanie i wykańczanie. Cienki odpowiedni do prac graficznych	Wszystkie rodzaje farb, szczególnie polecany jednak do malarstwa olejnego i akrylowego.	Każdy rodzaj włosia naturalnego oraz włosie syntetyczne.
Okrągły spiczasty	Węższy niż standardowy okrągły. Okrągła skuwka, ostro zakończona końcówka	Szczegóły i wykończenia, miękkie wykonanie. Plamienie i retuszowanie.	Wszystkie rodzaje farb, szczególnie polecany jednak do malarstwa temperowego i akwarelowego a także do modelarstwa i dekorowania,	Sobolowe Syntetyczne
Płaski	Płaska skuwka, kwadratowe zakończenie. Bardzo dobra zdolność chłonięcia koloru, łatwo nim manewrować.	Rysowanie, retuszowanie, dobry do kolorów rozcieńczonych. Tworzy radykalne pociągnięcia, pogrubione.	Wszystkie rodzaje farb.	Sobolowe, Borsucze, Świńska szczecina, Syntetyczne
Bright	Płaska skuwka, wewnętrznie zakrzywiona krawędź na końcówce. Długa rączka	Odpowiedni do tworzenia szczegółów, grube kreski. Krótkie kontrolowane pociągnięcia, do glazurowania.	Farby olejne i akrylowe. Dekoracyjne.	Sobolowe, Borsucze, Świńska szczecina, Syntetyczne
Filbert	Łączy w sobie cechy pędzla płaskiego i okrągłego, zwany pędzlem orzechowym czyli w kształcie orzecha laskowego.	Retuszowanie i wykończenia.  Delikatne wykonanie, odpowiedni do mieszania.	Farby olejne i akrylowe. Dekoracyjne.	Sobolowe, Borsucze, Świńska szczecina, Syntetyczne
Egbert	Płaska skuwka, zaokrąglona końcówka, długie sprężyste włosie dla lepszej zdolności przechowywania farby, długa rączka.	Delikatna zaokrąglona końcówka odpowiednia do mieszania farb i prac graficznych.	Farby olejne i akrylowe. Dekoracyjne.	Borsucze.
Wachlarz	Płaska skuwka, rozłożone włosie. W zależności od przeznaczenia, włosie naturalne jest delikatniejsze i pasuje do mieszania przylegających plam koloru, natomiast syntetyczne jest dobre to nadawania różnej faktury.	Efekty cętkowania, tworzenia odcieni, glazurowania i nadawania różnych faktur.	Farby olejne i akrylowe. Dekoracyjne. Tempera i akwarela.	Borsucze, Syntetyczne.
Liner (pisarski)	Wąski pędzel z bardzo długim włosiem. Bardzo duża zdolność zatrzymywania farby.	Dokładne i szybkie wykonania, pisanie i podkreślanie.	Farby akwarelowe, Dekoracyjne, Tusz.	Sobolowe, Syntetyczne, Wole/ Bawole
„Koci język”	Płaska skuwka, krótsze włosie niż inne okrągłe pędzle ze spiczastym zakończeniem ale dobrze utrzymujące farbę, krótka rączka.	Odpowiedni do malowania szczegółów, krótkie pociągnięcia	Farby akwarelowe, olejne, temperowe i atramenty.	Sobolowe
Skośny	Ukośnie ścięte włosie, płaska skuwka, długa rączka	Rysowanie, retuszowanie, tworzenie tła w obrazach	Farby olejne, Farby akrylowe	Szczecina, Syntetyczne, Sobolowe
Szerokie pędzle do lawowania	Szerokie pędzle z krótkimi rączkami. W zależności od kształtu nadają sie do zamalowywania bardzo dużych powierzchni, syntetyczne włókna dobrze trzymają farbę, idealnie nadają się do lawowani i kontrolowania spływania farby.	Lawowanie, werniksowanie, rozcieńczanie koloru	Werniksy, Farby olejne, Farby temperowe, Farby akwarelowe ( w zależności od konkretnego kształtu)	Szczecina, Syntetyczne, Sobolowe